Bizim ülkemizde pek sık rastlamasak da dünyanın bir çok yerinde insanlar eve ayakkabıyla giriyor. Peki bu neden tehlikeli bir kültür ve alışkanlık?  Cevabı bilim insanlarında.

Yurt dışında eve ayakkabıyla girmek her ne kadar normal karşılansa da  bizim kültürümüzde pek normal karşılanmaz. Eve gelen misafire bile hemen temiz terlikler giydirilir. 

Ayakkabılarımızı çıkarmanın mümkün olmadığı spor salonu, klinik gibi yerlerde de dışarıdaki pisliği içeri getirmemek adına galoş giyilir. Yapılan araştırmalar tüm bu hassasiyetimizi doğrular nitelikte.

Çamurlu veya pis bir yere bastıktan sonra ayakkabılarınızı temizliyorsunuz ama eve her geldiğinizde kapıda çıkarıyor musunuz? Özellikle Avrupa ülkelerinde eve girmeden önce ayakkabıyı çıkarmak pek de görebileceğimiz bir davranış değil. Hatta artık ülkemizde bile pek çok dizide de evde Ayakkabı ile dolaşıldığını görüyoruz. 

Macquarie Üniversitesi çevre bilimleri uzmanları tarafından yürütülen çalışma ise önemli bir sonuca vardı: Ayakkabıyı kapının dışında bırakmak en iyi tercih.

İnsanlar zamanlarının yüzde 90’ını iç mekanlarda geçirirler. Bu nedenle de evde ayakkabı giyip giymeme sorusu pek de önemsiz değil.

Evinizin içinde biriken tozlar sadece insanlar ve evcil hayvanlardan dökülen saç ve deri kalıntılarını içermez. Bunların yaklaşık üçte biri dışarıdan ya rüzgarla ya da ayakkabı tabanının altında geliyor.

Ayakkabı ve zeminlerde bulunan bazı mikroorganizmaların çoğu ilaca dirençli patojenlerdir. Asfalt yol kalıntılarından ve endokrin bozucu çim kimyasallarına kadar kansere neden olabilen hemen her şeyi ayakkabılarınızın altında görebilirsiniz.

Yapılan çalışma, evlerde bulunan potansiyel toksik metallerin seviyelerinin değerlendirilmesini içeriyor. 

Bunlar;

*Antibiyotiğe dirençli genler

*Dezenfektan kimyasalları

*Mikroplastikler

*Radyoaktif elementler

*Vücutta parçalanamayan PFAS

Bu kirleticiler kokusuz ve renksiz olduklarından nereden maruz kaldığınızı anlamanın neredeyse hiçbir yolu yok. Topraklarınızdan, su borularınızdan ya da oturma odanızın zemininden maruz kalabilirsiniz.

BU İKİ BAKTERİYE DİKKAT!

Arizona Üniversitesi’ndeki bilim insanları, ayakkabı tabanlarıyla taşınan bakterileri incelemeye karar verdiler ve sonuç tam da bekledikleri gibiydi. Tam 421 bin farklı türde bakteri buldular. 9 farklı türe ayrılabilen bu bakterilerin iki tanesi ise kesinlikle bahsetmeye değer.

İlki, E.coli olarak da bilinen koli basili. Ayakkabı tabanlarının yüzde 96’sında memeli hayvanların kalın bağırsağında yaşayan bir bakteri türü olan koli basili, genellikle kusma ve ishale yol açan ciddi mide ve bağırsak sorunlarına neden olur.

Diğeri ise akciğerlere ciddi hasar verdiği ve zatürreye neden olduğu bilinen klebsiella pneumoniae. Bu bakteriden de ölüm oranı yüzde 50 gibi yüksek bir olasılık.

Evde ayakkabısız dolaşmanın dezavantajları var mı?

Çevre sağlığı açısından evde ayakkabısız dolaşmanın bir dezavantajı yok. Ayakkabıları girişteki paspasın üstünde bırakmak, potansiyel olarak zararlı patojenleri dışarda bırakmak anlamına gelir.

Yine de evde ayakkabı mı giymek istiyorsunuz? Çözüm oldukça basit. Dışarıda giymediğiniz bir ev ayakkabısı kullanabilirsiniz.

Geriye çocuklar arasında artan alerji oranlarına işaret eden ‘steril ev sendromu’ sorunu kalıyor. Bazıları bunun aşırı temizlikle ilgili olduğunu iddia ediyor. Gerçekten de araştırmalar, bağışıklık sisteminizi geliştirmek ve alerji riskini azaltmak için bazı kirlerin faydalı olduğunu öne sürüyor. Ama bunu yapmanın kirli ayakkabılarla evin içinde dolaşmaktan daha normal yolları da mümkün.

AYAKKABIYI DÖRT HAFTADAN UZUN SÜRE GİYERSENİZ…

Today’e konuşan Quinnipiac Üniversitesi Sağlık Bilimleri Okulu’nda biyomedikal bilimler profesörü olan Dr. Lisa Cuchara’ya göre, evde dışarıda giyilen ayakkabıların kullanılması sağlık açısından pek de iyi bir fikir değil.

“Özellikle bağışıklığı baskılanmış biriyle yaşıyorsanız veya emekleyen küçük bir çocuğunuz varsa” diyor.

Cuchara, “Dışkı maddesi, dört haftadan uzun süredir giyilen hemen hemen tüm ayakkabılarda bulunan bir şey. Klozet kapağında bulunan bakterilerin ayakkabınızın altında olduğunu düşünün.”

AYAKKABI TABANINDAKİ ÇATLAKLAR BAKTERİYİ YAYIYOR

Today’e konuşan başka bir uzman olan Arizona Üniversitesi’nde mikrobiyoloji ve çevre bilimleri profesörü olan Dr. Charles Gerba, ayakkabıların altındaki bakterileri inceledi.

Gerba, “Ayakkabılar mikroorganizmaları oldukça hareketli hale getiriyor ve bunu evin her yerine yayıyor” diyen Gerba, ayakkabıların tabanındaki çatlakların bakterilerin etrafta dolaşmasını kolaylaştırdığını da sözlerine ekledi.

“Ayrıca, bağışıklık sisteminiz zayıfsa veya alerjiniz varsa, ayakkabılarınızı çıkarmanız iyi bir fikirdir” dedi. Bunun nedeni, ayakkabıların polen gibi küf ve alerjenleri kolaylıkla taşıması.